Op 23 januari bezocht minister Rob Jetten het Smart Technology Centre (S-TEC) Rivierenland om zich te laten informeren over wat er in regio Rivierenland gebeurt om de energietransitie te versnellen.

S-TEC is daarvoor een hele geschikte locatie omdat hier wordt gewerkt aan de realisatie van meer energie neutrale huizen en gebouwen in Rivierenland, door alle onderdelen en betrokken partijen onder een dak samen te brengen: van biobased bouwmaterialen tot opleidingsplekken. Samen belemmeringen aanpakken én daarbij genoeg vakkrachten opleiden die in de regio aan de slag gaan met de energietransitie.

De minister was onder de indruk: “Ik prijs het initiatief dat hier in Rivierenland genomen is door alle relevante partijen bijeen te brengen onder een dak. Ik vind het een mooi regionaal initiatief dat landelijk navolging verdient!”

Gerlach Velthoven van Betuwewind en Tom Rensen  van Mekante Diek waren er bij om de minister te vertellen over hun wereldprimeur: het snellaadplein WattHub voor vrachtwagens en zwaar materieel dat op dit moment gebouwd wordt in Geldermalsen. Op deze manier wordt het mogelijk de dijkverzwaring tussen Tiel en Waardenburg geheel elektrisch uit te voeren.

Ook deed Gerlach Velthoven een appèl op de minister om energiecoöperaties te verankeren in de nieuwe stroom- en warmtewet: “een volwaardige rol van energiegemeenschappen in de wet kan ons enorm helpen om te groeien en positie in te nemen. Daarmee kunnen we voorop blijven lopen in duurzame productie, innovatieve distributie en lokale opbrengst”.

Onze twee windmolenparken, bij Knooppunt Deil en bij de AVRI Geldermalsen, hebben afgelopen jaar zo’n 5 miljoen euro winst opgeleverd. Dat is ruim drie keer meer dan begroot. Ondanks dat het minder waaide dan vooraf ingeschat en diverse storingen.

In 2022 hebben onze windturbines met 10 procent minder wind, 20 procent minder stroom geleverd. Maar daar staat een hoge winst tegenover vanwege de hoge stroomprijs en de meeropbrengsten investeren we grotendeels in duurzame initiatieven, onder andere via het omgevings- en duurzaamheidsfonds.

Hoe zag 2022 er uit?

Normaal gesproken rekent Betuwewind op ongeveer 1,5 miljoen euro winst per jaar. In 2021 was dat zelfs 3 miljoen euro. De winst uit de turbines had dit jaar op maar liefst 9 miljoen euro uit kunnen komen als er geen storingen waren geweest en het net zoveel had gewaaid als tijdens het langjarig gemiddelde.

Wat de wind betreft viel 2022 dus tegen. Windturbinebeheerders schatten vooraf in wat een realistische windopbrengst qua megawattuur is. Zo ook Betuwewind. De drie exemplaren op het Avri-terrein bleven 11 procent op het gemiddelde achter. De vier exemplaren nabij Knooppunt Deil draaiden 7 procent minder dan was verwacht. Het verschil in windvang zit hem vermoedelijk in de hoogte: bij de Avri is de tiphoogte 120 meter, bij Deil is dat 140 meter. En hoge molens vangen nu eenmaal meer wind.

De turbines bij Knooppunt Deil hadden veel last van storingen. Vooral een kapotte lager zorgde maandenlang voor problemen waardoor er uiteindelijk 16 procent minder elektriciteit werd opgewekt.

De totale opbrengst in cijfers
Op het Avri-terrein is in 2022 door drie molens 30.309 megawattuur aan windenergie geproduceerd. De vier Betuwewindturbines bij Knooppunt Deil waren goed voor 43.391 megawattuur aan schone energie.

Nationaal Programma Regionale Energietransitie (RES) heeft een promotiefilmpje gemaakt waarin Betuwewind de hoofdrol speelt. De titel luidt “Hoe inkomsten uit een windpark de lokale omgeving versterken”. 

In het filmpje legt directeur Gerlach Velthoven uit waar Betuwewind, als eigenaar van 7 windmolens, zich voor inzet, hoe ze bijdragen aan de energietransitie en dat de inkomsten uit die windmolens deels gebruikt worden om duurzaamheidsprojecten in de omgeving te realiseren, maar ook om de energierekening van haar leden te verlagen.

Je kunt het filmpje van 3 minuten hier bekijken.
Meer over energiecoöperaties en lokaal eigendom vind je hier.

De belangstelling voor onze windparken is groot; uit het hele land krijgen we regelmatig een aanvraag of men mag komen kijken hoe het ons als lokale burgercoöperatie is gelukt om duurzame energie op te wekken.

Afgelopen week kregen we energiecoöperatie BENG! uit gemeente De Bilt op bezoek bij wind- en zonnepark AVRI. Hans Adams (Betuwewind) en Joan Ligtenberg (AVRI) leidden twee bussen vol geïnteresseerde gemeenteraadsleden, inwoners en lokale journalisten rond en vertelden over de ontwikkeling, de opbrengsten en knelpunten.

Een aanwezige GGD-expert deelde de uitkomsten van een onderzoek naar gezondheidseffecten van nieuwe energiebronnen en natuurlijk werd er ruim de tijd genomen om vragen te beantwoorden.

Lees hier het verslag van hun bevindingen.

Tijdens de ALV van Betuwewind op 3 oktober zijn de dertien projecten gepresenteerd die vanuit het Duurzaamheidsfonds ondersteund gaan worden met een totaalbedrag van 600.000 euro.

Met deze regionale, duurzame projecten die variëren van het beschermen van boerenlandvogels tot het ontwikkelen van een accu laadplein voor auto’s, geeft Betuwewind een mooie impuls aan een groen en duurzaam Rivierenland.

Doekle Terpstra, voorzitter van de adviescommissie die de projectvoorstellen heeft beoordeeld: “Mooi om te zien dat nu voor de tweede maal een deel van de opbrengsten van de windmolens van Betuwewind terugvloeien in regionale projecten die de energietransitie aanzwengelen, natuur en biodiversiteit stimuleren en door middel van educatie ook jongeren weet te bereiken. We zijn trots dat we ook dit jaar weer kunnen zeggen: Betuwewind, iedereen wint!”

De 13 projecten die groen licht hebben gekregen:

1. Optimaal beheer Boerenlandvogels
2. Wijkaanpak Warmtetransitie Rivierenland
3. West Betuwse Bouwboeren
4.  Accu Laadplein Culemborg
5. Warmtesysteem Westerkwartier Culemborg
6. Herinrichting De Knop
7. Vernieuwing Natuur en Milieu Educatie aanbod (Tiel)
8. Conferentie Sociale Warmte
9. Natuur en Milieu Educatie SchaikseWeelde/ DeGeeren
10. S TEC ‘DNA Rivierenland’
11. Voorbereiding transitie naar een Gonzend Rivierenland
12. VR-Overstroming GeoFort
13. S-TEC ‘Hackaton Energietransitie’

In het voorjaar van 2023 organiseert het Duurzaamheidsfonds een evenement waar iedereen de projecten beter kan leren kennen, de bedenkers kan ontmoeten en inspiratie kan opdoen. Meld je aan voor onze nieuwsbrief en we houden je op de hoogte. 

In 2023 verwacht het Duurzaamheidsfonds weer een nieuwe ronde te kunnen uitschrijven waar projectvoorstellen voor een financiële bijdrage kunnen worden ingediend. Houd deze website in de gaten voor de precieze datum en voorwaarden.

Lees hieronder verder voor meer informatie over de projecten.

1.   Optimaal beheer Boerenlandvogels
Vereniging Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer Tieler- en Culemborger Waarden (VANL-TCW) heeft, in aanvulling op het project bescherming weidevogels uit ronde 1, een voorstel gedaan om ook buiten de aangewezen gebieden het boerenlandvogelbeheer te ondersteunen. Met behulp van techniek (drones) willen ze grondgebruikers helpen bij het opsporen en beschermen van nesten zodat de bedrijfsactiviteiten, zoals het maaien van weilanden, hierop kunnen worden afgestemd.

2.   Wijkaanpak Warmtetransitie Rivierenland
Energie Samen Rivierenland is een coöperatieve energiebeweging die duurzame energie-initiatieven aanjaagt en versterkt. Met dit project gaan ze de warmtetransitie versnellen door middel van wijkaanpak waarbij in buurten, samen met bewoners, collectief woningen en wijken van het gas af gaan. Met de bijdrage uit het fonds financieren zij de opstartkosten voor zowel de wijkaanpak als de professionalisering van de benodigde vrijwilligersinzet.

3.   West Betuwse Bouwboeren
‘West Betuwse Bouwboeren’ voert een pilot uit door natuurlijke bouwmaterialen uit gewassen als olifantsgras en hennep te verbouwen, en vervolgens te verwerken tot (prefab) woningen. Het project ‘BouwBoeren’ brengt via een innovatieve methode de samenwerking tussen landbouw en bouwsector tot stand. Met de inzet van biogrondstoffen – het verbouwen van diverse vezelrijke teeltgewassen – wordt een duurzame waardeketen gecreëerd; landbouwers worden dé grondstoffenleveranciers van de bouwsector. Naast een nieuw verdienmodel voor de agrariër, levert het initiatief een belangrijke bijdrage aan de biodiversiteit, bodemherstel en omgevingskwaliteit binnen het gebied.

4.   Accu Laadplein Culemborg
Vrijstad Energie gaat een Accu Laadplein aan de Marsmanweg-Jan Wolkershof te Culemborg realiseren: het ontwikkelen, realiseren en implementeren van een accu-opstelling in het bestaande laadplein waarbij slimme software wordt geïntegreerd.

5.  Warmtesysteem Westerkwartier Culemborg
Het doel van dit project is het onderzoeken van de mogelijkheden voor het realiseren van een warmte-alternatief, bijvoorbeeld door middel van rioolwater, voor een substantieel deel van de woningen in het Westerkwartier van Culemborg.

 6.  Herinrichting De Knop
De bijdrage van het fonds wordt gebruikt voor een professioneel Centrum voor Duurzaamheid, centraal gelegen in West Betuwe. Een locatie die bijdraagt aan ontmoetingen die ertoe doen. Ontmoetingen die mensen bewust maken, verbinden en inspireren. Een plek waar duurzame ideeën ontstaan, plannen worden gemaakt en uitgevoerd. Zo’n plek, die bijdraagt aan de energietransitie, komt de gemeenschap dus ten goede, versnelt duurzame ontwikkelingen die een blijvend effect hebben en zorgt voor verspreiding van resultaten en leeropbrengsten.

7.   Vernieuwing Natuur en Milieu Educatie aanbod (Tiel)
Stichting Duurzaam Rivierenland Tiel voert een pilot-project uit waarbij zij het Natuur en Milieu Educatie-aanbod vernieuwen en koppelen aan Kunst & Cultuur. Ze maken en testen leskisten met bijbehorend lesmateriaal, waarbij leerlingen zelf gaan kijken / ontdekken / praktisch maken / artistiek creëren / uitvinden / ‘zorgen voor’ en er op uit gaan. Ze hopen zo bij te dragen aan een generatie die opgroeit met liefde voor de natuur en inzicht in wat je zelf bij kunt dragen op het gebied van klimaat, milieu en duurzaamheid.

8.    Conferentie Sociale Warmte
Energie Samen Rivierenland heeft met geld uit de vorige ronde een warmteregisseur aangesteld. Deze warmteregisseur gaat een Conferentie Sociale Warmte organiseren waar regionale betrokkenen in de warmtetransitie samenkomen met als doel het vergroten van kennis en onderling begrip zodat de transitie sneller en efficiënter plaats kan vinden.

9.   Natuur en Milieu Educatie Schaikse Weelde/ De Geeren
Stichting Duurzaam Vijfheerenlande gaat een Natuurcentrum Schaikse Weelde/ De Geeren bij deze nieuw aangelegde voedselbossen opzetten. Vanuit dit natuurcentrum moeten alle duurzaamheidsinitiatieven in gemeente en omstreken elkaar gaan inspireren, verbinden en waar nodig gecoördineerd worden. De doelstelling van dit project is drieledig; als eerste gaan ze het educatieve programma uitwerken, als tweede de benodigde voorzieningen daarvoor inrichten en als derde een bewustwordingscampagne organiseren.

10.   DNA Rivierenland
Stichting Smart Technology Experience Centre (S TEC) gaat onder de naam ‘DNA Rivierenland’ een inspirerende leercirkel voor de bouw- en installatiesector in Rivierenland ontwikkelen en uitvoeren, om zo een versnelling te creëren naar een klimaatneutrale gebouwde omgeving.

11.   Voorbereiding transitie naar een Gonzend Rivierenland
De Fruitmotor gaat werken aan de voorbereiding transitie naar een Gonzend Rivierenland. Om de landschapsopgaven biodiversiteit, klimaat en water tot uitvoering te brengen, gaat de Fruitmotor met andere stakeholders een DOE-fonds onder de naam Landschapsgenerator inrichten om zo gezamenlijk het landschap mooier, biodiverser, klimaatbestendiger te maken. Daartoe gaan ze samen met maatschappelijke partners 2 pilots uitvoeren.

12.   Serious Games: VR overstromingen
GeoFort gaat een VR-spel maken waarbij een breed publiek (jongeren, politici en burgers) bewust worden gemaakt van de overstromingsrisico’s bij hen in de buurt die het gevolg zijn van klimaatveranderingen. Via een VR-bril beleef je een overstromingsscenario bij jezelf in de buurt. En krijg je informatie en tips over wat je zelf kunt doen om te verduurzamen.

13.   Hackathon Energietransitie
Stichting Smart Technology Experience Centre (S-TEC) gaat een Hackathon Energietransitie organiseren. Een 24-uurs hackathon (jawel, echt in 24 uur) over uitdagingen in de energietransitie voor jongeren uit het voortgezet onderwijs. Het wordt een feestje: hoog in energie, mooie ambiance, goede begeleiding. Alles wordt uit de kast gehaald om deze complexe uitdagingen aan te kunnen gaan.